Chân chữ X và chân chữ O là những biến dạng hình thái thường gặp ở trẻ trong quá trình phát triển. Trong nhiều trường hợp đây là hiện tượng sinh lý và có thể tự điều chỉnh theo thời gian. Tuy nhiên, nếu góc lệch quá mức, kéo dài sau 6 tuổi hoặc gây ảnh hưởng đến vận động, cần được khám và can thiệp sớm để tránh biến chứng lâu dài về xương khớp, dáng đi và tư thế cơ thể.
1. Chân chữ X và chân chữ O là gì?
- Chân chữ X (Genu Valgum): hai đầu gối chạm nhau nhưng hai cổ chân cách xa, tạo hình chữ X khi đứng thẳng.
- Chân chữ O (Genu Varum): hai đầu gối cách xa nhau khi đứng thẳng, trong khi hai cổ chân chạm nhau, tạo hình chữ O.
2. Nguyên nhân gây ra biến dạng chân
a. Nguyên nhân sinh lý (thường gặp ở trẻ nhỏ)
- Trẻ dưới 2 tuổi có xu hướng chân chữ O sinh lý, do ảnh hưởng của tư thế trong bụng mẹ.
- Trẻ từ 2–5 tuổi có thể xuất hiện chân chữ X nhẹ khi bắt đầu đi lại và phát triển khung xương.
✅ Các trường hợp này thường tự điều chỉnh khi trẻ lớn lên.
b. Nguyên nhân bệnh lý (cần điều trị)
- Thiếu vitamin D, còi xương làm mềm xương, dễ cong vẹo.
- Di truyền, rối loạn chuyển hóa xương.
- Chấn thương vùng đầu gối – chân trong quá trình phát triển.
- Trẻ thừa cân, tạo áp lực lên trục chân.
- Đi giày sai kích thước, tập đi sớm sai tư thế.
3. Dấu hiệu bất thường cần khám sàng lọc
- Tình trạng chân cong kéo dài sau 5–6 tuổi.
- Dáng đi bất thường, khập khiễng hoặc dễ vấp ngã.
- Trẻ hay than mỏi chân, đau đầu gối, mất cân đối 2 chân.
- Cổ chân – đầu gối không thẳng trục, nhìn rõ khi trẻ đứng thẳng.
- Mòn giày không đều, thường mòn mặt trong hoặc ngoài.
4. Tại sao cần khám sàng lọc chân chữ X/O?
- Phát hiện sớm dị dạng để can thiệp đúng thời điểm.
- Ngăn ngừa biến dạng khớp gối, cột sống, hông.
- Giúp trẻ phát triển dáng đi – tư thế tự nhiên, tự tin hơn khi vận động.
- Hạn chế nguy cơ đau khớp gối, thoái hóa sớm khi trưởng thành.
- Tránh phải can thiệp phẫu thuật nếu điều trị sớm bằng vật lý trị liệu.
5. Khám sàng lọc chân chữ X/O tại Phòng khám Việt Cốt
Tại Phòng khám Việt Cốt – 79 Ô Chợ Dừa, Phường Đống Đa, TP Hà Nội chúng tôi có đội ngũ bác sĩ chuyên khoa phục hồi chức năng nhi khoa, thực hiện khám đánh giá và phân loại mức độ lệch trục chân cho trẻ từ 2 – 10 tuổi.
Quy trình khám gồm:
- Đo khoảng cách giữa đầu gối hoặc cổ chân khi đứng.
- Đánh giá trục chi dưới bằng thước đo chuyên dụng.
- Kiểm tra dáng đi, tư thế đứng – ngồi – chạy nhảy của trẻ.
- Đánh giá chiều dài chi dưới, cân đối hai bên.
- Chụp X-quang trục chân (nếu cần thiết).
- Tư vấn lộ trình can thiệp theo mức độ biến dạng.
6. Phương pháp can thiệp không phẫu thuật
Tùy vào tuổi và tình trạng cụ thể, phòng khám áp dụng các phương pháp:
- Tập vật lý trị liệu chuyên biệt, tăng sức mạnh cơ chân và cải thiện tư thế.
- Bài tập chỉnh trục chi dưới phù hợp từng dạng chân X/O.
- Mang nẹp chỉnh hình ban đêm hoặc giày hỗ trợ chỉnh trục chân.
- Tư vấn chế độ dinh dưỡng giàu canxi, vitamin D nếu có dấu hiệu còi xương.
- Theo dõi định kỳ mỗi 3 – 6 tháng để đánh giá hiệu quả điều chỉnh.
7. Khi nào cần can thiệp chuyên sâu?
- Biến dạng nặng, kéo dài sau 6 tuổi.
- Góc lệch gối quá mức (đầu gối >10cm cách nhau ở chân chữ O, hoặc cổ chân >7cm cách nhau ở chân chữ X).
- Trẻ đi lại đau, dáng đi bất thường kéo dài.
- Biến dạng ảnh hưởng đến thẩm mỹ, sự tự tin và vận động.
8. Thông tin liên hệ
- Phòng khám Việt Cốt
- Địa chỉ: 79 Ô Chợ Dừa, Phường Đống Đa, TP Hà Nội
- Hotline: 0342 737 456
- Giờ làm việc: Thứ 2 – Chủ nhật, từ 7h30 – 20h00
Kết luận
Chân chữ X và chân chữ O ở trẻ em không đơn thuần là vấn đề thẩm mỹ mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển khớp – cơ – xương của trẻ. Khám sàng lọc sớm giúp can thiệp kịp thời, hiệu quả, không để lại biến chứng lâu dài. Hãy để Phòng khám Việt Cốt đồng hành cùng con bạn trên hành trình phát triển toàn diện và vững chắc.
